Komend jaar organiseert de Atlas Leefomgeving inspiratiesessies rondom de top 15 best bezochte kaarten uit 2024. De Atlas Leefomgeving biedt als platform milieu-informatie aan op diverse kaarten. Je vindt er informatie over schone lucht, hoeveelheid groen of bijvoorbeeld overstromingsrisico’s in jouw leefomgeving. De kaarten in de Atlas komen van diverse bronhouders. Voor de eerste inspiratiesessie op 25 maart nodigde de Atlas Leefomgeving bronhouder Luuk Rader uit als spreker. Luuk Rader is adviseur overstromingsrisico’s bij Rijkswaterstaat en betrokken bij het LIWO (Landelijk Informatiesysteem Water en Overstromingen). En daarmee ook bronhouder van de kaarten over overstromingsrisico’s op de Atlas Leefomgeving.  

Hoeveel procent van Nederland maakt kans op een overstroming? Met een gemiddelde van 62 procent zaten de meer dan 100 deelnemers in de sessie dichtbij het goede antwoord. Luuk Rader geeft in zijn presentatie namelijk aan dat 58 procent van Nederland kan overstromen vanuit zee, meren of de rivieren.

Gebieden die verder weg liggen van zee, meren of grote rivieren overstromen waarschijnlijk niet vanuit wateren, maar kunnen wel wateroverlast ervaren. Luuk geeft aan: “In ons werk maken wij onderscheid tussen wateroverlast en overstromingen. Overstromingen ontstaan als dijken of duinen doorbreken tijdens hoogwater op zee of in de grote rivieren. Een gebied kan dan eventueel meters onder water komen te staan. Wateroverlast ontstaat als er bijvoorbeeld veel en/of lang regen valt en het water niet snel genoeg de grond in kan trekken. Vandaag gaan wij het niet hebben over wateroverlast, maar over overstromingen.” In de Atlas kan je wel opzoeken hoeveel water in jouw buurt op straat komt te staan na een extreme bui.

Links: kaart Kans op een overstroming vanuit zee, meer of rivier. Rechts zie je de kaart Maximale waterdiepte bij een dijkdoorbraak. Bron: Atlas Leefomgeving

Wordt het risico op een overstroming in Nederland groter?

Het komt de laatste tijd veel in het nieuws: schade door overstromingen. Hoe ziet die situatie er voor Nederland in de toekomst uit? Luuk licht toe: “Door klimaatverandering stijgt de zeespiegel en zijn er hogere piekafvoeren in rivieren. Dit zorgt voor druk op de waterveiligheid in Nederland. De komende jaren investeert Nederland daarom veel in preventieve maatregelen. Denk bijvoorbeeld aan het verhogen van de keringen. Deze maatregelen zorgen ervoor dat de kans op een overstroming tot 2050 afneemt. Maar mocht een dijk toch doorbreken, dan stroomt dat hogere water de leefomgeving in. Hoe hoog het water dan komt, bepaalt de schade die een overstroming kan aanrichten en het aantal slachtoffers. Of het overstromingsrisico in Nederland toeneemt na 2050 hangt af van de mate van klimaatverandering en maatregelen die dan worden genomen."

Hoe wordt een kans op een overstroming berekend? “Dat is een technisch verhaal”, geeft Luuk toe. “Zo wordt er met 2d-hydrologische modellen gewerkt. Met deze modellen kun je het overstromingsbeeld voorspellen. Wij kijken naar de maximale waterdiepte en stroomsnelheid van het water. Maar ook de verschillende tijdstappen in combinatie met de Schade-Slachtoffer Module (SSM) worden meegenomen.” Met deze module kun je voor elke simulatie de schade en slachtoffers bij een overstroming berekenen. Al die gegevens bij elkaar geven inzicht in de verschillende overstromingsrisico’s. Op de Kans op overstroming vanuit zee, meer of rivier-kaart zie je een extreem kleine (1/30.000 per jaar) tot grote (1/30 per jaar) kans op een overstroming terug.

Berekening van het overstromingsrisico van een dijkring(deel).
Bron: De veiligheid van Nederland in kaart VNK, (Vergouwe, 2015)

 

 

 

Welke data is er en wat kun je ermee?

De website overstroomik.nl wil mensen meer bewust maken van overstromingsrisico’s in de buurt. Je vult jouw adres in en je krijgt direct te zien hoe hoog het water komt in jouw buurt bij een overstroming. De website geeft in vier stappen aan wat je daaraan kan doen. Belangrijk is bijvoorbeeld om een noodpakket in huis te hebben.

Heb je behoefte aan meer gedetailleerde informatie? Dan kun je aan de slag met de Klimaateffectatlas. Deze is gericht op professionals, met name gemeenten, die aan de slag willen met klimaat adaptieve maatregelen. De Kaartwijzer overstroming helpt je bij het gebruiken van de overstromingskaarten. De Klimaateffectatlas heeft ook een kaart(verhaal) met mogelijkheden om de gevolgen van een overstroming te beperken in een gebied en welke maatregelen hierbij passen.

Nog een andere interessant tool van de Klimaateffectatlas is het Waterrisicoprofiel. Deze tool is gebaseerd op overstromingsscenario’s uit het LIWO. Je kunt de tool gebruiken om de overstromingskans en diepte op locatie in beeld te brengen. Ben je een waterprofessional? Dan maakt Rijkswaterstaat samen met andere partners overstromingsinformatie beschikbaar in het Landelijk Informatiesysteem Water en Overstromingen (LIWO).  Zo vind je er ongeveer 5000 overstromingsrisico’s.

Bron: LIWO. Overstromingsscenario’s op het LIWO.

 

 

 

 

 

Houdt het LIWO ook rekening met de grensgebieden? Rivieren stoppen immers niet bij de grens. In de individuele scenario’s laat LIWO ook overstromingen over de grens zien die alsnog Nederland binnen kunnen stromen. In de samengestelde waterdieptekaarten wordt de data over de grens niet weergeven.

De Atlas Leefomgeving biedt milieudata aan voor inwoners en professionals. Je vindt er informatie over hoe schoon de lucht is of hoeveel groen je vindt op een bepaalde plek. En ook kaarten met overstromingsrisico’s. Door die verschillende kaarten en thema’s te combineren, kun je een eerste beeld schetsen van een bepaalde plek. Handig als je gaat verhuizen of als professional de leefomgeving in een bepaald gebied wilt verbeteren of huizen gaat bouwen.

Overstromingsrisico’s in Nederland, welke data zijn er en wat kun je ermee?

Mail de helpdesk van de Atlas Leefomgeving. Zodat je begrijpt wat je op de kaart ziet en hoe je ermee aan de slag kunt.