foto

Grafiek bijdragen aan zeespiegelstijging

Hoeveel werkt zeespiegelstijging?

Over smeltende gletsjers (landijs) hoor je veel in het nieuws. Door klimaatverandering warmt de aarde op, smelten gletsjers en wordt het zeewater warmer. Het smeltende water stroomt de zeeën in en het opgewarmde zeewater zet uit. Hierdoor stijgt de zeespiegel. In de 20e eeuw is de zeespiegel in Nederland ongeveer twintig centimeter gestegen. Voor de toekomst (het jaar 2100) gaat het KNMI Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut) nu uit van een zeespiegelstijging tussen de 34 en 125 centimeter.

In tegenstelling tot landijs verandert smeltend zeeijs (zoals op de Noordpool) niets aan de zeespiegelstijging, omdat zeeijs al drijft. Wereldwijd gaat de zeespiegelstijging sneller dan men eerder aannam. De Noordzee is niet heel groot. Veel plaatselijke invloed speelt meer een rol in het Noordzeegebied zoals veranderingen in wind en zeestromen. Maar in Nederland is het sneller stijgen van de zeespiegel ook gemeten. Ook hier gaan we de gevolgen dus merken. Volgens het KNMI Klimaatsignaal neemt zomers de kans op laagwater in rivieren toe. In de winter is er meer kans op hoogwater.

Foto

Vader en kind in overstroomd gebied

Overstromingen in Nederland zijn een reëel gevaar

Nederland is een delta. Dit betekent dat grote delen van ons land onder de zeespiegel liggen en er veel rivieren zijn. Grote rivieren zoals de Rijn en de Maas stromen door ons land naar de Noordzee. Het gevaar van overstromingen komt in Nederland vanuit de zee, maar vaker ook vanuit hoogwater in de rivieren of het breken van dijken. Door een toename in piekafvoer door meer neerslag stroomopwaarts neemt de kans op overstroming door rivieren toe. Denk aan de zomer van 2021, toen in Limburg de Geul buiten de oevers trad. Als de zeespiegel stijgt, kunnen we extra water in de rivieren ook nog moeilijker in zee kwijt. Door droogte of slecht onderhoud kunnen (veen)dijken kwetsbaar zijn.

Ook daalt in West-Nederland de bodem door natuurlijke processen en verdroging van veengebieden. Die daling is 4 tot meer dan 5 millimeter per jaar. Die daling zorgt dat we dijken extra hoog moeten maken.

Overstromingskaart

Kaart kans op overstroming

Op deze kaart zie je de kans op een overstroming vanuit zee, meer of een rivier.

Dijken en duinen

Kaart primaire waterkeringen

Op de kaart zie je de dijken en duinen van Nederland met de verschillende niveaus van bescherming (in verschillende kleuren).

Waar blijft het droog?

Kaart droge verdiepingen

Welk gebouw heeft een droge verdieping waar je kan schuilen als een overstroming dreigt?

foto

Overstroming van de rivier

Overstromingen en gezondheid

Overstromingen kunnen heel veel stress veroorzaken. Je woning kan onder water lopen. Dit kan gevaarlijk zijn en je spullen beschadigen. Ook ontstaan onveilige situaties door ondergelopen straten. Niet alleen mensen die een overstroming hebben meegemaakt, kunnen nog lang stress houden nadat de overstroming is geweest. Ook mensen die in een risicogebied wonen, kunnen al stress ervaren. Dit is een grote druk op de mentale gezondheid.

Door overstromingen kan de stroom uitvallen, met alle vervelende gevolgen die daar bij horen. Je kunt dan niet meer bellen voor hulp. De verwarming houdt er mee op waardoor je onderkoeld kunt raken. De vriezer werkt niet meer waardoor eten bederft.

Drinkwaterbronnen raken besmet omdat vuilwater zich mengt met schoon water. Schoon drinkwater kan hierdoor tijdelijk niet meer te gebruiken zijn. De overheid kan dan adviseren om te evacueren. Als water op straat zich mengt met rioolwater en vuil op straat kunnen allerlei ziektes uitbreken.

Daarnaast kun je verdrinken door contact met het (soms snelstromende) water.

Hoe maak je je klaar voor een overstroming?

Eerst is het belangrijk om te kijken of jouw woning op een plek staat waar een overstromingsrisico is. Dit kun je zien op de kaart van de maximale waterhoogte bij een dijkdoorbraak.

  • Loopt jouw woning risico om bij een overstroming voor een deel onder water te komen staan? Zorg dan voor een noodpakket. Denk bijvoorbeeld aan flessen houdbaar water, lang houdbaar voedsel, een zaklamp en een EHBO-pakket.
  • Kijk op de Droge verdiepingen-kaart of jouw woning een droge verdieping heeft in het geval van een overstroming.
  • Verzamel adressen waar je in geval van nood naartoe kunt. 
  • Bekijk de routes om daar te komen.
  • Lees op de Risicokaart of Overstroom ik? meer over hoe je je kunt voorbereiden op een overstroming.

Overstroming voorkomen

Alle overheden – Rijk, provincies, waterschappen, veiligheidsregio's en gemeenten – werken samen om een overstroming te voorkomen en de gevolgen ervan kleiner te maken. Waterkeringen (dijken, dammen, duinen, sluizen en gemalen) beschermen grote delen van Nederland tegen het water. Rijkswaterstaat en de waterschappen onderhouden en controleren deze waterkeringen. Dit staat opgeschreven in het Hoogwaterbeschermingsprogramma.

De waterstanden worden altijd bewaakt. Gemeenten informeren en waarschuwen de bevolking als problemen optreden. Samen met hulpdiensten oefenen overheden regelmatig wat ze moeten doen bij een (dreigende) overstroming.

De overheid wil Nederland nu en in de toekomst beschermen tegen hoogwater en wil zorgen voor voldoende zoetwater. Ook wil de overheid ons land zo inrichten dat het aangepast is aan een veranderd klimaat. Wat voor deze drie thema’s moet gebeuren staat in het Deltaprogramma. Hierbij is water de belangrijkste basis en moet water centraal staan bij ruimtelijke inrichting.

foto

Man met hond in de duinen

Beleid bij overstroming

Nederland heeft jaren ervaring met het leven met water. In de wereld zijn wij de nummer één in waterbeheer. En helpen wij andere landen zich te beschermen tegen het (zee)water. Maar ook in Nederland gaat het soms nog mis en komen er nieuwe plannen. In plaats van dijken alleen te verhogen en sterker te maken is project Ruimte voor de rivieren uitgevoerd. De Rijn en de Maas hebben extra ruimte gekregen om in tijden van hoogwater het water kwijt te kunnen. Zo zijn dijken verplaatst, is er ontpolderd, zijn uiterwaarden groter gemaakt en zijn er extra zijtakken uitgegraven.

We wonen in een klein land waar op dezelfde plek door verschillende partijen de ruimte gebruikt wordt. Dit zorgt ervoor dat doelen elkaar in de weg kunnen zitten. Er moeten meer woningen komen, maar er moet ook ruimte blijven om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen. Dit vraagt goede samenwerking en een langetermijnvisie zodat we droge voeten houden.

Kijk ook eens bij

Natter

Twee mensen wandelen in de regen met paraplu

Het gaat harder en meer regenen door klimaatverandering. Hoe kunnen we hiermee omgaan?

Hitte

Spelende kinderen in waterfonteinen

We krijgen vaker te maken met warme dagen en hittegolven.

Droogte

Woonboten liggen in droge rivier

De kans op droogte in (delen van) het land wordt groter.